In een voor ons allen sinds afgelopen maart ongekend jaar, hadden wij – ondanks alles – als stichtingsbestuur een opdracht: nadrukkelijk stilstaan bij het feit dat Hannie Schaft 100 jaar geleden werd geboren. Met recht een buitengewoon moment. Maar daarover straks meer.

Allereerst wil ik de familie Schaft welkom heten. Jullie aanwezigheid geeft deze bijeenkomst een bijzondere en historische glans. Ook een hartelijk welkom aan burgemeester van Haarlem, Jos Wienen, Commissaris van de Koning Arthur van Dijk, (EVENTUEEL: burgemeester van Bloemendaal, Elbert Roest) en onze gastspreker Kajsa Ollongren. Welkom!

Ian Steward wees ons zojuist met zijn omfloerste trom de plek waar de kist van Hannie Schaft stond, toen zij op 27 november 1945 vanuit deze Kerk werd herbegraven. Eergisteren precies 75 jaar geleden.

Maar vooral omdat zij dit jaar 100 jaar geleden werd geboren, willen wij naast haar herdenken, juist ook vieren dat zij ooit werd geboren en heeft geleefd. Haar leven was kort, uitzonderlijk en impactvol, en nog steeds zeer relevant in 2020.

“Pfff, heb je weer van die oorlogsverhalen”, hoor je mensen vaak verzuchten, zeker jongeren. Sinds Hannie Schaft een eeuw geleden werd geboren, is de wereld flink veranderd. Electrische auto’s en fietsen, computers, internet, social media. De wereld van toen lijkt in weinig meer op de wereld van nu. Zo lijkt het. Maar is dat werkelijk zo? De omgeving is veranderd, de spullen en de technologie, maar de mensen?

Wat dreef bijvoorbeeld Hannie Schaft om in het Verzet te gaan, en op te komen voor buitengesloten Joodse vriendinnen, zich te weren tegen de Bezetter, eerst met relatief onschuldige acties en later met gewapende acties zoals het opblazen van bruggen en het liquideren van mensen? Hannie had een uitgesproken mening over rechtvaardigheid, over de rol van vrouwen in de na-oorlogse wereld en over een inclusieve samenleving. Vanuit die overtuiging kwam zij tot de daden, die zij noodzakelijk vond toen de extreme oorlogssituatie daarom vroeg. Veel omstandigheden, en zeker oorlog, vragen om actie in plaats van alleen denken en praten. In uitzonderlijke situaties zoals in een oorlog komt het slechtste, maar ook het beste in mensen naar voren. Dan komen mensen in actie, die laten zien wat het is om daadwerkelijk op te komen voor vrijheid, voor hun idealen, vaak ten koste van henzelf. In zulke situaties ontstaan er verhalen, die glashelder maken wat begrippen als vrijheid en opofferingsgezindheid daadwerkelijk betekenen.
Die gebeurtenissen van toen, zo geconcentreerd door de extremiteit van de situatie, overstijgen op hun beurt de tijd en worden zo tijdloos. Kortom: wat lang geleden gebeurde, vormt de brandstof voor het alert blijven en zo nodig in actie komen, nu en in de toekomst.

Stephanie Hottenhuis, CEO van KPMG Nederland, zelf van oorsprong Bulgaarse, verwoordde onlangs als volgt de urgentie en relevantie van waarvoor Hannie opkwam: “Ik geloof dat er geen echte vrijheid bestaat zonder gelijkheid. Ongelijke kansen – voor vrouwen, voor multicultureel talent, voor anders denkenden, voor elke denkbare minderheid – schaden niet alleen het individu, maar ook de samenleving. Het vernietigt talent, welvaart en vooruitgang. In Nederland kennen we relatief veel vrijheid en gelijkheid, maar het komt niet vanzelf. Ook is het nog steeds niet voor iedereen altijd vanzelfsprekend.” Einde citaat.

U ziet, de thema’s blijven inspireren. Urgent, actueel en het waard om voor op te komen. De wensen en verlangens van een jonge vrouw van lang geleden, zijn niet zo veel anders dan die van vrouwen, mannen en jongeren van nu. De meeste mensen willen het goede doen en er staan als het nodig is. Daarbij helpt het zeker dat – steeds opnieuw – er mensen zijn die het goede voorbeeld geven. In iedereen schuilt wel een Hannie. Verhalen van toen vermengen zich zo met verhalen van nu. Op weg naar een positief kantelpunt voor vrijheid, inclusiviteit en andere onderwerpen die ertoe doen.

Wij als stichting willen blijven stimuleren dat ieder vanuit zijn of haar innerlijke drijfveren er staat als het er volgens hen echt toe doet. Het gaat er niet om wat ‘de groep doet’, maar wat jij als individu doet op het juiste moment. Jij kunt dan het verschil maken, net zoals Hannie destijds. Zij stond Pal voor de Vrijheid. Onze Vrijheid.

Daarom staan wij vandaag stil bij 100 jaar Hannie Schaft, herdenken wij haar én vieren haar leven.

Dank.